« ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΜΑΣ» του Γέροντος Βασιλείου, Προηγουμένου της Ιεράς Μονής Ιβήρων

8ο μέρος


Μητέρα μας είναι η Εκκλησία. Η ζωή μας όλη προέρχεται, στεγάζεται και ευλογείται απ’ αυτήν. Και όταν έπεσε η Πόλη, δεν έπεσε η Εκκλησία. Αυτή κράτησε το Γένος, τη ζωή μας, το κουράγιο μας. Αυτή περιέθαλπε τον λαό μας, όπως η κλώσα τα πουλάκια της. Η καρδιά μας και το ίνδαλμά μας, η Άγια-Σοφιά, που δεν είδωλο ούτε απειλή για κανένα, αλλά ευλογία για όλο τον κόσμο.
Μπορεί να έπεσε η Πόλη, να ξεσκίστηκαν τα ψηφιδωτά της Μονής της Χώρας, να ατιμάστηκαν τα αγιάσματα, να έγινε τζαμί και μουσείο η Μεγάλη Εκκλησία. Κάτι όμως δεν πέφτει, δεν ξεσκίζεται, δεν ατιμάζεται. Η Άγια-Σοφιά λειτουργεί. Η Εκκλησία ζει. Κάθε ξωκκλήσι, κάθε Λειτουργία, κάθε πιστός είναι Άγια-Σοφιά.
Μπαίνοντας στην Άγια-Σοφιά νοιώθεις σ’ όλη σου την ύπαρξη τι σημαίνει «καινή κτίσις» • μένεις ακίνητος. Σβήνουν όλες οι περιγραφές που έχεις ακούσει, όπως σβήνουν τα αστέρια, μόλις ανατείλει ο ήλιος. Γίνεσαι μάρτυρας του μυστηρίου της σαρκώσεως του Θεού Λόγου, της Αναστάσεως, Αναλήψεως, της Δευτέρας Παρουσίας.
Ένας άλλος κόσμος σε δέχεται. Κάτι το μεγαλόπρεπο, ουράνιο, απεριόριστο •και, ταυτόχρονα, το ζεστό, ανθρώπινο και οικείο. Βλέπεις πως το τεράστιο, το βαρύ, το ασήκωτο, μπορεί να υψωθεί, να αναληφθεί και να γίνει ουρανός, μένοντας ταυτόχρονα γη. Μια ουράνια οπτασία με υλική υπόσταση φωτίζει το είναι σου.
Δεν είναι οφθαλμαπάτη ότι η γη έγινε ουρανός, αλλά γεγονός ιστορικό. Εδώ πέρα βεβαιώνεσαι πως η Παναγία είναι η «ουρανώσασα το γεώδες ημών φύραμα».Βρίσκεσαι ενώπιος ενωπίω. Διαβάζεις αρχιτεκτονικά διατυπωμένο το δόγμα της Συνόδου της Χαλκηδόνος. Ακούς μέσα στην απόλυτη σιγή του ουράνιου τρούλου τη θεία Λειτουργία.
Βρίσκεσαι στην καρδιά της ιστορίας της Εκκλησίας, του μυστηρίου του Σταυρού και της Αναστάσεως, και στην καρδιά της ιστορίας του Γένους μας και του ανθρωπίνου γένους, μέσα στον κόσμο τον καινούργιο, όπου συνουσιούται η στιγμή με την αιωνιότητα, το κτιστό με το άκτιστο. Μπαίνεις σε κτήριο, και βγαίνεις στην ελευθερία που μας χάρισε ο Χριστός. Ενδύεσαι ήθος ουρανίου Βασιλείας, και νοιώθεις πολίτης της οικουμένης.
Δεν ανήκει απλώς σε ένα έθνος ο ναός αυτός, αλλά σώζει την υφήλιο. Δεν είναι κατόρθωμα τεχνικής αλλά θεολογική επίτευξη και άνωθεν δωρεά •απτή μαρτυρία της φιλανθρωπίας του Θεού που «έκλινεν ουρανούς και κατέβη».Δεν σβήνει η κανδήλα της Χάριτος στην Άγια-Σοφιά, και αν γίνει τζαμί ή μουσείο. Δεν καταστρέφεται, και αν γίνει χώμα. Ιερουργείται για πάντα το μυστήριο της σαρκωθείσης του Θεού Σοφίας.
Ο Λόγος εσαρκώθη. Η Άγια-Σοφιά εκτίσθη. Η Λειτουργία της σωτηρίας του σύμπαντος κόσμου ιερουργείται. Αυτός είναι ο άξονας της ιστορίας μας.
Έξω από την Εκκλησία αν δεις τη σύγχρονη ιστορία μας, σε πιάνει πανικός •παντού απλώνεται μαύρη κατήφεια. Όταν θυμόμαστε τη μικρασιατική καταστροφή, όταν τα διηγούμαστε, τα βλέπουμε, τα κρίνουμε έξω από την Εκκλησία, βρισκόμαστε σε μια συμφορά ανεπανόρθωτη. Όταν βάλουμε τον νεκρό της Μικράς Ασίας μέσα στην Άγια-Σοφιά, τότε όλα γαληνεύουν κάτω από τον θόλο της, παίρνουν άλλες διαστάσεις, φωτίζονται με φως άλλης χροιάς, ιλαρότητας και διάρκειας. Η συμφορά γίνεται γεννητική άλλης δύναμης, ήθους, χρέους. Το πένθος αποδεικνύεται χαροποιό. Βλέπεις ότι μπορούμε να ζήσουμε, να συνεχίσουμε την ιστορία μας. Παρ’ όλες τις συμφορές και εξ αιτίας των συμφορών.
Η «Κόκκινη Μηλιά» δεν είναι ένας γεωγραφικός τόπος. Η Μεγάλη Ιδέα δεν είναι η κατάληψη ενός χώρου, αλλά η άνοδος σε ένα πνευματικό επίπεδο, το να ανεβούμε στο ύψος του ήθους της Άγια-Σοφιάς, στο ύψος της Ορθοδόξου θείας Λειτουργίας. Να προσκομίζουμε, να αγιάζουμε τη ζωή και την ιστορία μας μέσα στη θεία Λειτουργία. Έτσι, η Μεγάλη Ιδέα του Γένους μας φανερώνεται πως είναι η Μεγάλη Ιδέα του ανθρώπινου γένους, και αυτή είναι η Ορθόδοξη πίστη και Εκκλησία.