Μελέτη του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου για το ότι πρέπει να εργαζόμαστε

              Είναι πολύ παράξενο πράγμα να βλέπει κάποιος Εκείνον που κρατεί στην παλάμη  Του όλον τον Κόσμο να σηκώνεται πρωί πρωί να βαστάζει το ζεμπίλι με τα σιδερικά εις τον ώμο του και να πηγαίνει εις τον έναν και εις τον άλλον, και πότε μεν να πηγαίνει σε εργαστήριο να δουλεύει, πότε δε (καθώς το απαιτεί η τέχνη) να βαστάζει το ζεμπίλι με τα σιδερικά, να κοπιάζει και να ιδρώνει στον καύσωνα του ηλίου τον καιρό του θέρους, να κρυώνει και να παγώνει εις την ψύχραν τον  καιρό του χειμώνος, να δουλεύει όλην την ημέραν έως το βράδυ, και το βράδυ να παίρνει τον ημερήσιο μισθό του δια να τραφεί εξ αυτού,
αυτός όπου τρέφει με το πνεύμα Του όλα τα ζωντανά, τόσο ζώα όσο και φυτά και τα γεμίζει από κάθε αγαθωσύνη « εμπιπλών πάν ζωον ευδοκίας». Τούτο αλήθεια, δεν το χωρεί ο νους ! τούτο δεν δύναται να το λαλήσει η γλώσσα ! τούτο παγώνει το αίμα μέσα στις φλέβες, δια την έκπληξη και τον θαυμασμό όπου περιέχει. Λοιπόν δίκαιον είχε ο γλυκύς Ιησούς να φωνάζει με το στόμα του Δαβίδ « πτωχός ειμί εγώ και εν κόποις εκ νεότητός μου». Και πάλιν«ο υιός του  ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι».

     Απορείς αδελφέ και θαυμάζεις εσύ που ακούς και αναγινώσκεις αυτά ; αλλά να ξέρεις ότι ο Κύριος όλα αυτά τα έκανε για να ιατρεύσει ως ιατρός πάνσοφος με το παράδειγμά Του δυο μεγάλα πάθη και ασθένειες που βρίσκονται στους ανθρώπους : πρώτον για να παρακινήσει τους αμελείς και οκνηρούς στο να δουλεύουν και να εργάζονται και δεύτερον για να διδάξει εκείνους που δουλεύουν και εργάζονται να μη μεταχειρίζονται δολιότητες και κλεψιές στην δουλειά τους και τέχνη τους. Λοιπόν αν εσύ είσαι  από τους αργούς και μη δουλεύοντας, μάθε όχι από ανθρώπους, όχι από αγγέλους, αλλά από αυτόν τον ποιητή των αγγέλων και των ανθρώπων, να δουλεύεις κάποια τέχνη και εργόχειρο, όποιο μπορείς.

     Αν είσαι Πατριάρχης μιμήσου τον όντως οικουμενικόν Πατριάρχην Χριστόν, και έχε προγραμματισμένο να κάμνεις την ημέρα λίγο εργόχειρο  ή καλλιγραφία ή σύνθεση λόγων και διδαχών ή συγγραφή βιβλίων ή κάτι παρόμοιον. Μόλις ευκαιρείς από τις εκκλησιαστικές υποθέσεις να ασχολείσαι με αυτά για τρεις λόγους : α΄ για την κατάσταση του λογισμού σου  β΄  διότι μένει το έργο αυτό στους μεταγενέστερους και προκαλεί ωφέλεια και γ΄ διότι τρώγεις με τον κόπο σου τον άρτο σου και τηρείς την αποστολική εντολή που λέει « ουδέ δωρεάν άρτον εφάγομεν παρά τινος, αλλά εν κόπω και μόχθω νύκτα και ημέραν εργαζόμενοι, προς το μη επιβαρήσαι τίνα ημών » Επειδή όποιος δεν θέλει να εργάζεται, αυτός δεν πρέπει ούτε να τρώει, κατά τον αυτόν Απόστολον «ότε ήμεν προς ημάς, τούτο παρηγγέλομεν ημίν, ότι είτις (όποιας τάξεως και βαθμού είναι) ου θέλει εργάζεσθαι μηδέ εθιέτω».

    Αν είσαι Αρχιερεύς   να κάμνεις το ίδιο ακολουθώντας α΄ το παράδειγμα του μεγάλου και άκρου Αρχιερέως Χριστού και β΄ των παλαιωτέρων και νεωτέρων Αρχιερέων.

Αν είσαι  ιερωμένος ή μοναχός έχεις χρέος να μιμείσαι τον Ιησού Χριστό και να δουλεύεις τέχνη και εργόχειρο. Και εδικά εσύ μοναχέ, όχι μόνο διότι το εργόχειρο γίνεται σε σένα φίμωτρο και εμπόδιο της αμελείας, όπως λέει ο άγιος Ισαάκ, όχι μόνο διότι με το εργόχειρο μπορείς να ελεείς τους αδελφούς που έχουν ανάγκη αλλά περισσότερο για δυο λόγους :  α΄ διότι με το εργόχειρο ειρηνεύει και καταστέλλεται ο λογισμός σου και β΄ διότι βγάζοντας από το εργόχειρο τα προς το ζην, μπορείς να μένεις στη ησυχία και άσκησή σου, και δεν βρίσκεις πρόφαση και αφορμή να πηγαίνεις στον κόσμο για να ζητάς ελεημοσύνη από τους Χριστιανούς, από το οποίο προξενούνται τρία μεγάλα κακά : α΄  αυτοί οι ίδιοι που τρέχουν στις πολιτείες για ελεημοσύνη βλάπτονται ψυχικώς και πέφτουν σε πολλά πάθη β΄ γίνονται αιτία να σκανδαλίζονται οι κοσμικοί και να κατηγορούν το αγγελικό σχήμα των μοναχών και γ΄ φέρνουν μαζί τους όταν γυρίζουν πολλές  συνήθειες  και φρονήματα κοσμικά.

      Για αυτό και όλοι σχεδόν οι πατέρες και εξαιρετικά ο μέγας Βασίλειος σε πολλά μέρη των ασκητικών του αποδεικνύει με το παράδειγμα του Κυρίου και των Αποστόλων και των Προφητών ότι είναι καλόν και έννομον η εργασία του σώματος. Και ότι όπως είναι διπλούς ο άνθρωπος από σώμα και ψυχή, έτσι πρέπει να έχει και διπλούν έργο : ψυχικόν μεν την νίψη και προσοχή των λογισμών και νοερά και αδιάλειπτο προσευχή, σωματικό δε την τέχνη και το εργόχειρο. Εργόχειρο όμως λέει να είναι το πρέπον και αρμόδιο στον μοναχό, εργόχειρο ελεύθερο από εμπόριο και αισχροκέρδεια και ακόμα αν μπορεί να δουλεύεται μέσα στην καλύβα, ώστε και το εργόχειρο να γίνεται και η ησυχία να τηρείται.

     Αν εσύ που διαβάζεις αυτά είσαι πλούσιος και άρχοντας μιμήσου τον πλούσιο στο έλεος και άρχοντα των βασιλέων της γης, ο οποίος για να σου δώσει παράδειγμα συγκατέβηκε μέχρι και να δουλεύει εργόχειρο. Και μην ζεις εξ αιτίας της αρχοντιάς σου και του πλούτου σου με αργία και οκνηρία, αλλά έχε μικρό εργόχειρο για να εργάζεσαι. Εμείς διαβάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη ότι πολλοί άρχοντες και κριτές έκαμναν εργόχειρο και εις την Καινή βρίσκουμε βασιλείς που δούλευαν. Έτσι ο Ιησούς του Ναυή έγραψε σε λίθους το Δευτερονόμιο και όποιος γινόταν κριτής ή άρχοντας ήταν υποχρεωμένος να γράψει με το χέρι του το Δευτερονόμιο. Έτσι ο Θεοδόσιος ο βασιλεύς έγραψε με το χέρι του όλο το άγιο Ευαγγέλιο και κάθε μέρα το διάβαζε. Ο βασιλεύς Ιωάννης ο Καντακουζηνός έγραψε δυο βιβλία αξιόλογα κατά Ιουδαίων και κατά Μωάμεθ. Στους καιρούς μας η ευσεβεστάτη βασίλισσα της Ρωσίας Κυρία Αικατερίνα  συνέγραψε βιβλίο αξιόλογο περί πολιτικών νόμων και οι δύο εκείνοι χρυσοί άνθρωποι, οι Χιοπολίται, Γεώργιος ο Κορέσιος και Ευστράτιος ο Αργέντης, οι οποίοι μολονότι ήταν άρχοντες πλούσιοι, τόση όμως φιλοπονία είχαν οι ευλογημένοι που συνέγραψαν βιβλία ψυχωφελέστατα και χρησιμώτατα σε όλη την Εκκλησία, για τα οποία θα μακαρίζονται εις αιώνας αιώνων, τους οποίους μιμήσου και συ άρχοντά μου και μάλιστα αν είσαι λογιώτατος. Αν δε, δεν είσαι λογιώτατος και ούτε τέτοια  εργόχειρα μπορείς να κάμνεις, δούλευε και υπηρέτει τους αδελφούς σου, καθώς προαστάζει ο Απόστολος «δια την αγάπην δουλεύετε αλλήλους». Πήγαινε να επισκέπτεσαι μόνος σου τους φυλακισμένους, τους ασθενείς, τας χήρας και τα ορφανά. Παρηγόρησε τους θλιβομένους, ειρήνευε τους μαχομένους, ασχολήσου με την ανάγνωση πνευματικών βιβλίων, προσευχήσου, κάνε μετάνοιες και άλλους τέτοιους κόπους κάμνε για να αναπληρώνεις με αυτούς τον κόπο του εργόχειρου και αργός μη κάθεσαι για να μη κατακριθείς όπως ο οκνηρός και αχρείος εκείνος δούλος και για να μην ακούσεις από τον Κύριο «ίνα τι έστηκας όλην την ημέραν αργός ;»

     Επειδή ο Θεός φυσικά εποίησε τον άνθρωπο για να εργάζεται «έλαβε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπο, όν έπλασε και έθετο αυτόν εν τω παραδείσω της τρυφής εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν » και δεν τον έκαμε για να κάθεται αργός και οκνηρός. Διότι η εργασία των χεριών κάμνει το σώμα δυνατό, στέρεο και υγιεινό, η δε αργία και οκνηρία δεν κάμνει μόνο το σώμα αδύνατο, μαλθακό και νοσώδες, αλλά είναι ενωμένη πάντοτε με την πονηρία καθώς το δήλωσε ο Κύριος « πονηρέ δούλε και οκνηρέ» και τις περισσότερες κακίες και αιρέσεις που βρίσκονται στον κόσμο, η αργία τις γέννησε. Γι’ αυτό δίκαιο είχε ο σοφός Σειράχ να πει «πολλή κακία εδίδαξε η αργία»  και βλέπουμε πως αληθεύει αυτό οφθαλμοφανώς. Διότι εκείνοι που εργάζονται και δουλεύουν εργόχειρο, έχουν λιγότερα πάθη και πονηρίες.Εκείνοι που κάθονται αργοί και χωρίς εργόχειρο, έχουν πάντα περισσότερα πάθη, επιθυμίες και πονηρίες. Γι’ αυτό λέγει το Πνεύμα το Άγιο «επιθυμίαι οκνηρόν αποκτείνουσιν, ου γαρ προαιρούνται αι χείρες αυτού ποιείν τι» και πάλιν « οδοί αέργων εστρωμέναι ακάνθες»  

    Αν εσύ που διαβάζεις αυτά είσαι τεχνίτης και δουλεύεις εργόχειρο, μιμήσου τον Κύριο και πρόσεχε να μη κάμνεις στην τέχνη σου καμία δολιότητα και ψεύδος ή κλεψιά, αλλά δείξε εμπιστοσύνη σ’ εκείνον που δουλεύεις διότι αυτός σε πληρώνει με τον μισθό που εσύ συμφώνησες κι’ έχεις μεγάλη αμαρτία αν τον αδικήσεις. Μη μεταχειρίζεσαι αμέλεια και οκνηρία στην τέχνη σου, αλλά δούλευε με όλη σου την ψυχή, ωσάν να δουλεύεις όχι άνθρωπον αλλά τον Θεόν που σε βλέπει και κρίνει τα έργα σου καθώς  παραγγέλει   ο Απόστολος «και παν ότι αν ποιείτε εκ ψυχής εργάζεσθαι, ως τω Κυρίω και ουκ ανθρώποις» και ακόμα «ο δε  αδικών κομιείται ό ηδίκησε και ουκ έστι προσωποληψία». Τι λέω μόνο αυτά ; ο θείος Παύλος προστάζει  να μη συναναστρεφόμαστε αλλά να απέχουμε από εκείνον που περιπατεί άτακτα δηλαδή από εκείνον που δεν θέλει να εργάζεται αλλά να περιεργάζεται, για να μη μάθουμε την κακία του « παραγγέλομεν δε ημίν αδελφοί εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στέλλεσθαι υμάς από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος  και μη κατά την παράδοση ήν περελάβετε παρ’ ημών.

     Όσοι μέχρι τώρα περάσατε τη ζωή σας με αργία και αμέλεια, ξυπνήστε από τον βαρύ ύπνο της οκνηρίας  «έως τίνος οκνηρέ κατάκεισαι ; πότε δε εξ ύπνου εγερθήσει ; ολίγον μεν υπνείς, ολίγον δε κάθησαι ; μικρόν δε νυστάζεις, ολίγον δε εναγκαλίζει χερσί στήθη » Έως πότε να παίρνετε δίπλες  και να γυρίζετε στο ένα μέρος και το άλλο της κλίνης και του στρώματός σας, καθώς η πόρτα γυρίζει στην στρόφιγγά της, όπως είναι γραμμένο «ώσπερ θύρα στρέφεται επι της στρόφιγγος, ούτως οκνηρός επί της κλίνης αυτού». Μετανοήστε, ντραπήτε και λυπηθείτε, πως τόσα χρόνια ήσασταν μακριά από τη μίμηση και το παράδειγμα του Ιησού Χριστού και γίνατε άχρηστοι στον κόσμο, τόσο για σας όσο και για τους άλλους και μοιάσατε με τα αναίσθητα είδωλα που έχουν χέρια αλλά δεν πιάνουν, έχουν πόδια, αλλά δεν περπατούν. Και παρακαλέστε τον Κύριο να σας δυναμώσει με τη χάρη Του να εργάζεσθε μικρό εργόχειρο στο υπόλοιπο της ζωής σας και με το εργόχειρο να λυτρωθείτε από τις επιθυμίες και τα κακά που γεννάει η αργία. Όσοι δε ζείτε πτωχοί με τέχνη και εργόχειρο, χαρείτε διότι είστε σ’ αυτό  συγκοινωνοί και μέτοχοι του παραδείγματος του Κυρίου μας. Ντραπείτε όμως και μετανοήστε για τις κλεψιές και ψεύδη και δολιότητες που μέχρι τώρα μεταχειριστήκατε στην τέχνη σας και ζητήστε συγχώρεση γι’ αυτό από τον Κύριο, γιατί το καλό δεν είναι καλό, αν δεν γίνει και με καλό τρόπο. Και όλοι που δουλεύετε εργόχειρο, κοσμικοί και μοναχοί, φροντίστε με τα χέρια μεν του σώματος να εργοχειρήτε , με τον νου σας δε να προσεύχεσθε στην καρδιά σας λέγοντες : «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» για να ευλογούνται τα έργα των χειρών σας με το όνομα του Ιησού Χριστού και για να αλατίζεται κάθε σας δουλειά και να νοστιμίζει με την αγία προσευχή, όπως λέει ο μέγας Βασίλειος «τι ούν μακαριότερον ηλίου διαλάμψαντος, επ’ έργα τρεπόμενον, πανταχού της ευχής συμπαρούσης και της τοις ύμνοις ώσπερ αλάτι παραρτύειν τας εργασίας». Διότι καθώς είναι αναγκαίο το εργόχειρο για να τραφεί το σώμα, έτσι είναι και η προσευχή αναγκαία για να τρέφεται η ψυχή. Ένας όσιος όταν ξημέρωνε η μέρα έλεγε : «σώμα δούλευε για να τραφείς, ψυχή νήφε για να σωθείς».
Λοιπόν, αφήστε τις συνομιλίες και κατακρίσεις που κάμνετε ο ένας με τον άλλο όταν εργοχειρήτε και συμμαζεύοντες τον νου σας προσεύχεσθε όπως είπαμε, καθώς σας παραγγέλλει ο Παύλος «αδιαλείπτως προσεύχεσθε ».  Και επειδή όλος ο σκοπός του να δουλεύει κάποιος, είτε είναι κοσμικός είτε μοναχός, είναι να βγάλει τα  προς το ζην και τα να ελεεί τους πτωχούς και αδυνάτους, όπως λέει ο μέγας Βασίλειος. Γι’ αυτό υποσχεθείτε στον Κύριο, να μην δουλεύετε πλέον και να κοπιάζετε τόσο πολύ στα εργόχειρα για να πλεονεκτείτε και να πλουτίζετε εσείς και τα παιδιά σας και έτσι να αμελείτε την Εκκλησία και τις διορισμένες ακολουθίες και τις εορτές, αλλά για να ελεείτε τους ασθενείς και πτωχούς αδελφούς σας, και έτσι με την ελεημοσύνη να λυτρωθείτε από την κόλαση και να σωθείτε ακολουθούντες το παράδειγμα του Αποστόλου Παύλου που λέει «αυτοί οίδατε, ότι ταις χρείαις μου και τοις ούσιν μετ’ εμού υπηρέτησαν αι χείρες αύται. Πάντα υπέδειξα υμίν, ούτω κοπιώντας δει αντιλαμβάνεσθαι των ασθενούντων».