«Γεύση» από την σοφία του Χρυσοστόμου (Τόμος 5ος - Μέρος 8)

 

 

Διαβάζοντας εδώ και λίγο καιρό απ’ ευθείας τις ομιλίες του Χρυσοστόμου από τους τόμους της σειράς Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας (ΕΠΕ) σημείωνα τα λόγια που μιλούσαν ιδιαίτερα στην καρδιά μου. Μου πέρασε όμως η σκέψη να κάνω και άλλους μετόχους σ’ αυτόν τον θησαυρό της σοφίας, κι έτσι θα τα παρουσιάζω λίγα κάθε φορά. Εγώ σημείωνα μόνο το αρχαίο κείμενο, εδώ όμως θα έχω μόνο την ερμηνεία παρουσιάζοντας όσο μπορώ καλύτερα αυτά που νομίζω ότι εννοεί ο άγιος (στις παρενθέσεις οι επεξηγήσεις και τα σχόλια είναι δικά μου).  

(λέει ο ψαλμός) να μην προσευχόμαστε όπως πολλοί που ξύνονται, χασμουριούνται, βαριούνται, αλλά να προσευχόμαστε με φόβο και τρόμο. Επειδή αυτός που προσεύχεται έτσι, αφήνει κάθε κακία, προχωράει προς κάθε αρετή, κάμνει τον Θεό σπλαχνικό προς αυτόν.

Μας διδάσκει (ο ψαλμός) στην προσευχή μας πρώτα να υμνούμε τον Θεό και να τον ευχαριστούμε για όλα τα καλά που μας χάρισε και μετά να του ζητάμε αυτά που θέλουμε, και πάλι να τον ευχαριστούμε γι αυτά που θα μας δώσει. Αυτοί που βαδίζουν τον δρόμο της αρετής, χρειάζονται ιδιαίτερα την βοήθεια του Θεού.

Υπάρχει και η δικαιοσύνη των ανθρώπων η οποία στηρίζεται στους νόμους της Πολιτείας, αλλ’ αυτή είναι φτηνή και όχι τέλεια και ολοκληρωμένη (όπως του Θεού) και φτιάχνεται από ανθρώπινες σκέψεις (δυστυχώς στην Ελλάδα συχνά οι δικαστές υποχωρούν σε άνωθεν πιέσεις και δεν δικάζουν ούτε σύμφωνα με τους νόμους).

Πολλοί εχθροί ξεσηκώθηκαν εναντίον μου και ζητάνε να με βγάλουν από τον δρόμο μου και να με πλανήσουν και να με βάλουν σε άλλο δρόμο … Αν είσαι ακάθαρτος, πλεονέκτης ή έχεις άλλη κηλίδα, απομακρύνεται από εσένα η βοήθεια του Θεού.

Αυτοί κάμνουν τα αντίθετα, και αυτά που έπρεπε να κρύβουν βαθιά στην καρδιά τους και να τα πνίξουν, αυτοί τα φανερώνουν και έτσι βλάπτουν πολλούς (φαντάζεστε να φανερώναμε σε όλους τις αμαρτωλές επιθυμίες που περνάνε από την καρδιά μας ;). Αλλά παρακαλώ να αποφεύγουμε αυτούς τους ανθρώπους.

Αν τα νεκρά σώματα τα θάβουμε έξω από την πόλη, πολύ περισσότερο πρέπει να βγάζουμε από την πόλη, επειδή είναι λοιμώδης αρρώστια, αυτούς που λένε τα νεκρά λόγια και δεν έχουν την διάθεση ούτε να τα καλύπτουν λίγο.

Δεν λέει ο ψαλμός «τιμώρησέ τους», αλλά «κρίνε τους και κάνε να σταματήσουν τις κακίες τους. Αχρήστεψε τα όπλα τους». Ουσιαστικά όταν παρακαλάς τον Θεό να σταματήσουν οι κακίες τους, είναι σαν να προσεύχεται γι αυτούς (λέει κάπου αλλού ο Χρυσόστομος, ένας λόγος που πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος είναι επειδή δεν μπορεί πλέον να αμαρτήσει).

Λοιπόν, καθόλου δεν μ’ ενδιαφέρει γι αυτά που παθαίνω εγώ, αλλά πονάω γι αυτά που παθαίνεις εσύ (νομίζω σήμερα οι περισσότεροι Έλληνες κάμνουμε ακριβώς το αντίθετο, μας ενδιαφέρει μόνο η δική μας καλοπέραση). Αυτό μάλιστα είναι χαρακτηριστικό σοφής ψυχής, να μην αντιδράει όταν βρίζονται οι φίλοι της, αλλά όταν βρίζεται ο Θεός να αντιδράει με σφοδρότητα.

Γι αυτά κυρίως θα έπρεπε να καυχιέστε, γι αυτά να χαίρεστε, γι αυτά να ευχαριστιέστε (δεν σημείωσα για ποια, αλλά προφανώς εννοεί τα της ψυχής). Όποιος ευχαριστιέται με τα της ζωής αυτής, σε τίποτα δεν διαφέρει απ’ αυτούς που περνάνε υπέροχα στα όνειρά τους.

Ποιο είναι το πρόβλημα αν μας περιφρονεί όλη η οικουμένη, όταν ο Δεσπότης των αγγέλων μας επαινεί και μας τιμάει ; Και αντίθετα, αν Αυτός δεν μας ευλογεί, όλος ο κόσμος να μας επαινεί, δεν έχουμε καμία ωφέλεια.

Όταν μιλάμε σε μικρά παιδιά ψελλίζουμε όπως εκείνα, αν και είμαστε χιλιάδες φορές πιο σοφοί απ’ αυτά, δείχνοντας έτσι συγκατάβαση προς την παιδική ατέλεια. Αυτός που πιστεύει ότι υπάρχει Θεός, ακόμα και να μην έχει την ακριβή γνώση για αυτόν, αλλά έχει μια χονδροειδή ιδέα, με τον χρόνο θα μάθει ότι δεν είναι έτσι ο Θεός.  

Όταν λέει «Μη τω θυμώ σου ελέγξης με» αυτό εννοεί. Μη με κρίνεις για τις αμαρτίες μου, μην εξετάσεις τα σφάλματά μου. «Ελέησόν με Κύριε, ότι ασθενής ειμί». Αυτό χρειάζεται να λέμε όλοι, ακόμα κι αν μύρια έχουμε κατορθώσει, ακόμα και αν φτάσαμε σε ύψη αρετής … αυτός που έκανε τον εαυτό του ανάξιο να συγχωρεθεί από τον Θεό, μάταια λέει το «Ελέησον» (δηλαδή δεν αξίζουμε πάντα να συγχωρεθούμε από τον Θεό. Μήπως όταν δεν μετανοούμε ειλικρινά και κάμνουμε όπως κάποιοι μαθητές στο σχολείο που λένε συγνώμη για πλάκα ;).

Όσο περισσότερα μαθαίνουμε (αν δεν τα εφαρμόζουμε) τόσο μεγαλύτερη θα είναι η τιμωρία … ο Λάζαρος στην παραβολή του Χριστού γλίτωσε την κόλαση για τα πολλά κακά που πέρασε στη ζωή του. Άλλοι δεν γλιτώνουν όλη την κόλαση, αλλά μέρος της (γι αυτό λένε οι μοναχοί για κάποιον που υποφέρει σ’ αυτή την ζωή «τρώει την κόλαση»).

Η θλίψη που την περνάμε με ευχαριστία (προς τον Θεό) αυξάνει την φιλανθρωπία και την σπλαχνικότητα του Θεού προς εμάς (πόσο διαφορετικά είναι όλα όταν έχουμε την ελπίδα μας στον Θεό !).

Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους δίκαιους, το να τους συγχωρέσει ο Θεός και να είναι σπλαχνικός και ελεήμων και να μη τους αποστρέφεται … Και ο πλούσιος (στην παραβολή του Χριστού) εξομολογείτο και μετανοούσε (στην άλλη ζωή), αλλά δεν είχε κανένα όφελος επειδή ο καιρός μετάνοιας είχε περάσει πλέον.

Δεν ήταν ο Δαβίδ όπως εμείς, οι οποίοι λίγες μέρες ή καμία μετανοούμε και όλο τον υπόλοιπο καιρό είμαστε με γέλια και απολαύσεις και καλοπέραση. Ενώ αυτός ζούσε συνεχώς με τα δάκρυα.

Εμείς όχι μόνο δεν πολεμάμε τα πάθη μας, αλλά αφού παραδώσουμε τον εαυτό μας σε γέλια και καλοπέραση, την νύκτα ναρκωμένοι πέφτουμε για ύπνο. Και άλλοι κοιμούνται τόσο βαθιά σαν να έχουν πεθάνει. Και άλλοι κάμνουν αγρυπνία που είναι χειρότερη από τον θάνατο, υπολογίζοντας τόκους και δάνεια και σχεδιάζοντας πως θα παγιδεύσουν τους άλλους (να συμπληρώσουμε κι εμείς ότι πολλοί σήμερα κάμνουν αγρυπνία μπροστά στις οθόνες. Μένει απέναντι από μένα ένας στρατιωτικός συνταξιούχος εδώ και χρόνια, αν και μικρότερος από μένα, ο οποίος κάθε βράδυ βλέπει ταινίες μέχρι το ξημέρωμα).