Η παγίδα της εύκολης γνώσης στο μάθημα του σχολείου

 

 

Τώρα που διαβάζω συστηματικά τον Χρυσόστομο, διαπιστώνω πόσο κοινωνικός Πατέρας είναι. Αν και είμαι Χημικός και όχι Θεολόγος, θα τολμούσα να πω ότι ξεπερνάει στην κοινωνικότητα όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας. Στην ομιλία του λοιπόν στον 48^ο ψαλμό και αναλύοντας την φράση : «κλινῶ εἰς παραβολὴν τὸ οὖς μου, ἀνοίξω ἐν ψαλτηρίῳ τὸ πρόβλημά μου» είπε πολλά που νομίζω ότι αφορούν και το μάθημα στο σχολείο.

«αν κάμνει αινιγματώδη τον λόγο και είναι πολύ δύσκολος, μην ανησυχήσεις. Το κάμνει αυτό για να διεγείρει τον ακροατή και επειδή πολλούς η ευκολία τούς οδηγεί σε ραθυμία, γι αυτό μιλάει με παραβολές. Και ο Χριστός πολλά δίδασκε με παραβολές, και τις εξηγούσε στους μαθητές του ιδιαιτέρως.

 Η παραβολή ξεχωρίζει τον άξιο από τον ανάξιο. Ο άξιος αναζητεί την εξήγηση των λεγομένων, ενώ ο ανάξιος τα παρατρέχει, το οποίο έγινε και τότε. Οι Ιουδαίοι ούτε από την δυσκολία διεγειρόντουσαν να ρωτήσουν, απλώς σταματούσαν να προσέχουν στα λεγόμενα.

Είναι ικανό αυτό να οδηγήσει σε αναζήτηση, όταν είναι συνεσκιασμένο. Γι αυτό και ο Χριστός το έκαμνε και μιλούσε με παραβολές, για να τους ερεθίζει (την προσοχή) και να τους διεγείρει, επειδή δεν είχαν διάθεση και κοιμόντουσαν (στα πνευματικά), αλλά ούτε κι έτσι όμως πρόσεχαν. Οι μαθητές όμως πρόσεχαν και επέμεναν στην αναζήτηση, γι αυτό ακριβώς επειδή τα αγνοούσαν. Γι αυτό και κατ’ ιδίαν τους εξηγούσε τις παραβολές. 

Πρόβλημα είναι λόγος συσκιασμένος και αινιγματικός. Τόλμησε να ονομάσει σοφία τον λόγο του παίρνοντας θάρρος από την θεία αποκάλυψη. Με την  φράση «ἐν ψαλτηρίῳ» φανερώνει το πνευματικό της διδασκαλίας, ότι την κατέχει από τον ουρανό και με μορφή άσματος δίνει την συμβουλή κάμνοντας ευχάριστο τον λόγο».

Δηλαδή ο Χρυσόστομος λέει πως όταν η γνώση δίνεται έτοιμη και πλήρως εξηγημένη, αυτό οδηγεί τους μαθητές σε ραθυμία και βαριεστιμάρα. Έλεγε ο άγιος Παΐσιος : «να μάθετε τα παιδιά να σκέφτονται, μυαλό που δεν σκέφτεται έχει μέσα αντάρα». Είναι συνηθισμένη η απάντηση που δίνουν πολλοί μαθητές στους γονείς τους όταν τούς συμβουλεύουν να διαβάσουν : «είναι πολύ εύκολο το μάθημα που έχουμε». 

Σπάνια οι μαθητές να με ρωτήσουν για κάτι που διάβασαν στο βιβλίο, πάνω στο μάθημα που είχαν, και δεν το κατάλαβαν. Τους ρωτάω : «τι συμβαίνει, τα καταλαβαίνετε όλα ή δεν ανοίγετε βιβλίο ;». Δηλαδή διαβάζουν (;) στο βιβλίο το μάθημα Χημείας που έχουν, για άτομα, μόρια, διαλύματα, χημικές αντιδράσεις, χημικούς δεσμούς και χίλια δυο άλλα, και ποτέ σχεδόν δεν έχουν κάποια απορία. Όλα απλά και κατανοητά. Εδώ εγώ που είμαι και Χημικός και δεν καταλαβαίνω κάποιες φορές τι εννοεί ο συγγραφέας, και οι μαθητές τα καταλαβαίνουν όλα. Δυστυχώς η πικρή αλήθεια είναι η μεγάλη αδιαφορία τους. 

Κάτι παρόμοιο μ’ αυτά που λέει ο Χρυσόστομος εφάρμοζε και ο μεγάλος Σωκράτης με την «μαιευτική» του μέθοδο. Δεν έδινε έτοιμες τις απαντήσεις στους μαθητές του, αλλά τους καθοδηγούσε μέσα από ερωτήσεις να τις ανακαλύψουν μόνοι τους. Δυστυχώς στο Λύκειο ακόμα και να ήθελα να την εφαρμόσω, δεν θα προλάβαινα να βγάλω την ύλη, επειδή και από την απροθυμία των μαθητών ν’ ακούσουν, καθυστερεί η πρόοδος διδασκαλίας της διδακτέας ύλης. «Αυτός που προσθέτει γνώση, προσθέτει πόνο» έλεγε ένας αρχαίος σοφός.

Και πάντα πρέπει να έχουμε οι δάσκαλοι στον νου μας το τελευταίο που είπε ο Χρυσόστομος «με μορφή άσματος δίνει την συμβουλή κάμνοντας ευχάριστο τον λόγο». Δηλαδή να προσφέρουμε την καινούργια ύλη στους μαθητές με ευχάριστο τρόπο. Μούλεγε πριν χρόνια ένας καλός μαθητής για μια Φιλόλογο, «δεν φαντάζεστε πόσο ανιαρό κάμνει το μάθημα» (ξέχασαν να βάλουν στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών το κριτήριο, πόσο ευχάριστο κάμνει ο εκπαιδευτικός το μάθημα).  

Δυστυχώς όλα αυτά ηχούν σαν κινέζικα για τα στελέχη του Υπουργείου Παιδείας. Μα θα πείτε, εδώ και χρόνια εφαρμόζεται η αυτοαξιολόγηση των σχολείων. Αυτά όλα δεν επισημαίνονται ώστε να φτάσουν μέχρι το Υπουργείο και να βελτιωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα ;

Αντί για απάντηση θα σας εκθέσω ένα γεγονός : Πριν χρόνια έβλεπα στο διαδίκτυο μια συνάντηση της Υφυπουργού Παιδείας με συμβούλους φυσικών επιστημών, οι οποίοι παρουσίαζαν την κατάσταση με την δυσκολία για την διεξαγωγή πειραμάτων στο Λύκειο.

Και κρατώντας ένα χαρτί στο χέρι της η Υφυπουργός τους έλεγε «εδώ έχετε δηλώσει ότι έχουν γίνει αυτά τα πειράματα στα Λύκεια, εννοείτε ότι δηλώσατε ψέματα ;». Φυσικά στην συνέχεια οι σύμβουλοι μάσησαν τα λόγια τους. Πω πω, τι φοβερή επικοινωνία μεταξύ των υπευθύνων της Εκπαίδευσης στην Ελλάδα !