Η χοληστερίνη στη ζωή μας

• Τι είναι η χοληστερίνη.
Η χοληστερίνη (επιστημονικά ονομάζεται χοληστερόλη) ανήκει στα λιπίδια που λέγονται στεροειδή, και είναι χρήσιμη στα κύτταρα ανθρώπων και ζώων. Είναι απαραίτητη για το σχηματισμό της μεμβράνης κάθε κυττάρου με σκοπό να ρυθμίζει τη ρευστότητά της. Ακόμα, ο οργανισμός χρησιμοποιεί τη χοληστερίνη ως πρώτη ύλη για να συνθέτει πολλά και σημαντικά βιομόρια, όπως πενήντα και πάνω ορμόνες του φλοιού των επινεφριδίων, τις ανδρικές ορμόνες, τις γυναικείες ορμόνες, τη βιταμίνη D και τα χολικά άλατα, που είναι απαραίτητα για τη πέψη των λιπών.
Λίγο πάνω από τη μισή μας χοληστερίνη την συνθέτει ο οργανισμός μας και την υπόλοιπη την προσλαμβάνουμε με τις τροφές. Το 10% της σύνθεσης γίνεται στο συκώτι κι άλλο τόσο στο έντερο. Στην πραγματικότητα όλα τα κύτταρα που έχουν πυρήνα μπορούν να συνθέσουν χοληστερίνη.
• Πώς μεταφέρεται η χοληστερίνη.
Η χοληστερίνη ως λίπος είναι αδιάλυτη στο νερό, γεγονός που δεν επιτρέπει την κατανομή της στα υγρά του σώματος. Για τις μετακινήσεις της επομένως συνδυάζεται με μια λιποπρωτεΐνη, η οποία σαν φορτηγό την μεταφέρει άλλοτε για να τη «ξεφορτώσει» στα κύτταρα κι άλλοτε για να την «παραλάβει» απ’ αυτά. Οι λιποπρωτεΐνες LDL έχουν προορισμό να την ξεφορτώσουν στα κύτταρα. Η λιποπρωτεΐνη αυτή ονομάζεται " κακή χοληστερίνη", γιατί μπορεί να προσκολληθεί σχετικά εύκολα, στο εσωτερικό των αγγείων. Αυτή η απόθεση χοληστερίνης ( που συμβαίνει όταν έχουμε πολλή χοληστερίνη στο αίμα) στα τοιχώματα των αρτηριών (δημιουργία αθηρωματικής πλάκας), έχει ως αποτέλεσμα να μικραίνει η διατομή τους και έτσι να ελαττώνεται ή να διακόπτεται τελείως η ροή του αίματος (αρτηριοσκλήρυνση). Σοβαρότερα επακόλουθα αυτών είναι τα εγκεφαλικά επεισόδια από την απόφραξη ή τη ρήξη των αρτηριών του εγκεφάλου και τα εμφράγματα της καρδιάς από την απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών. Οι λιποπρωτεΐνες HDL(καλή χοληστερίνη) παραλαμβάνουν τη χοληστερίνη από το τοίχωμα των αγγείων, την ξεφορτώνουν στο συκώτι, απ’ όπου αποβάλλεται με τη χολή. Άρα η HDL λειτουργεί προστατευτικά για τον οργανισμό και όσο πιο ψηλά βρίσκεται αυτή, τόσο πιο χαμηλά είναι η αθηρωματογόνος LDL.
• Η διατροφή επηρεάζει το επίπεδο της χοληστερίνης στο αίμα.
Η κληρονομικότητα παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στο επίπεδο της χοληστερίνης. Οπωσδήποτε όμως και η διατροφή παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο, και το πιο σημαντικό είναι η αντικατάσταση στη διατροφή των κορεσμένων λιπαρών, από πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά. Τροφές που είναι πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά και άρα θα πρέπει να μη τις τρώμε συχνά, είναι αυτές που προέρχονται από το ζωικό βασίλειο, όπως το φρέσκο βούτυρο, το λαρδί, το κρέας, τα αβγά, το πλήρες γάλα και τα γαλακτοκομικά, ενώ υπάρχουν και φυτικά λίπη που περιέχουν υψηλές ποσότητες κορεσμένων λιπαρών, όπως το λάδι της καρύδας, το φοινικέλαιο και το κακάο. Αντίθετα πρέπει να τρώμε πολύ συχνά φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, ψάρια κλπ. Τα φυτικά έλαια όπως το καλαμποκέλαιο, το ηλιέλαιο κλπ. περιέχουν μεγάλο ποσοστό πολυακόρεστων, ενώ το ελαιόλαδο περιέχει μεγάλο ποσοστό μονοακόρεστων λιπαρών.
• Ο τρόπος ζωής επηρεάζει το επίπεδο της χοληστερίνης στο αίμα.
Την εναπόθεση λιπαρών ουσιών στις αρτηρίες ευνοούν κι άλλοι παράγοντες όπως η υψηλή πίεση του αίματος, το σάκχαρο, το κάπνισμα, η παχυσαρκία (ιδιαίτερα στη κοιλιά), η έλλειψη σωματικής άσκησης, το άγχος, οι πολλοί καφέδες. Οι γυναίκες όσο έχουν περίοδο φαίνεται να είναι προστατευμένες. Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (ίσως ιδιαίτερα του κόκκινου κρασιού) μειώνει κάπως την συχνότητα των εμφραγμάτων. Και τέλος η τακτική σωματική άσκηση ελαττώνει την LDL και αυξάνει την HDL και επιπλέον ελαττώνει και τα τριγλυκερίδια. Απ’ όλα τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι ο τρόπος ζωής που μας εμπνέει η Ορθόδοξη Εκκλησία, μας βοηθάει στην υγεία μας. Οι μισές μέρες του χρόνου είναι νηστείες (όπως τώρα που βρισκόμαστε στη νηστεία των Χριστουγέννων) και τα περισσότερα που επιτρέπεται να τρώμε χαμηλώνουν την χοληστερίνη μας. Το κάπνισμα αφού βλάπτει την υγεία μας είναι αμαρτία και άρα το σταματάμε. Αν έχουμε πίστη στο Θεό, γιατί να έχουμε άγχος, αφού ξέρουμε ότι η ζωή μας και η ζωή των αγαπημένων μας είναι στα χέρια Του. Με τις μετάνοιες που μας προτρέπει να κάμνουμε, έχουμε μια καλή τακτική σωματική άσκηση. Και τέλος, τις στενοχώριες (που είναι και η αιτία των περισσότερων ασθενειών) τις ξεπερνάμε με τη βοήθεια του Πνευματικού μας ( γιατί δεν νοείται Ορθόδοξος Χριστιανός που δεν εξομολογείται τακτικά τις θλίψεις και τις αμαρτίες του σ’ ένα καλό Πνευματικό). Και πως θα ήταν άραγε δυνατόν, οι εντολές του Θεού μας, να μην ωφελούν το σώμα που ο Ίδιος έφτιαξε ;

Βιβλιογραφία : 1) Murray κ.α., Harper’s Illustrated Biochemistry, εκδ. Mc Graw Hill, New York, 2006. 2) Μ.Γιαλλούση, Προσκαλώντας σε γεύμα τη Χημεία, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα, 2000. 3) Νέο ηλεκτρονικό σύστημα γνώσεων, ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΖΩΗ, 2005.