Σταχυολογήματα από την σοφία του Χρυσοστόμου (Τόμος 6ος - Μέρος 11)

 

 

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ 48^ο ΨΑΛΜΟ (συνέχεια)

«καὶ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς». Εδώ μου φαίνεται ότι θρηνεί ο προφήτης, επειδή το λογικό ζώο (ο άνθρωπος) στο οποίο και παραδόθηκε η βασιλεία πάνω στην γη, παρέκλινε προς την ευτέλεια των αλόγων (χωρίς λογική) ζώων και ματαιοπονεί, εργάζεται ενάντια στην σωτηρία του, επιδιώκει την κενοδοξία, τον πλούτο, ανώφελα κουράζεται. Διότι τιμή του ανθρώπου είναι η αρετή, και το ν’ ασχολείται με τα μελλοντικά αγαθά, και όλα όσα κάμνει προς εκείνη την ζωή στοχεύουν, και περιφρονεί τα της παρούσης ζωής (η δική μας ζωή έχει καμιά σχέση μ’ αυτά ;).

Γι αυτό και ο προφήτης τον ονομάζει άλογο (χωρίς λογική), επειδή έβαλε τον εαυτό του κάτω από τον ζυγό της ανοησίας και σέρνεται χειρότερα από τα ζώα (τα πάθη ζυγός δεν είναι ;). Εκείνο μεν (το ζώο) είναι χρήσιμο, και κατάλληλος βοηθός για την γεωργία, αυτός δε (ο άνθρωπος) βάζοντας τον εαυτό του κάτω από την παράνοια έγινε χειρότερος από εκείνο … για να αυξήσει την κατηγορία κατά των ανθρώπων αυτών πρώτα αναφέρει τις ευεργεσίες του Θεού «ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν».

Και αυτό είναι πολύ μεγάλη τιμή για τον άνθρωπο, το ότι του παρέδωσε την εξουσία πάνω σε όλους τους ζώντες οργανισμούς (ήμερα και άγρια, ζώα και ψάρια), και αυτό ενώ ακόμα δεν είχε κατορθώσει τίποτα ο άνθρωπος, αφού αυτό το αποφάσισε ο Θεός πριν ακόμα τον πλάσει.

Το πρώτο και μεγαλύτερο απ’ όλα (που κατάφερε ο άνθρωπος με την λογική ψυχή του) είναι ότι γνώρισε τον Θεό που τον έφτιαξε, και καθοδηγήθηκε προς την αρετή, και γνώρισε τι είναι καλό και τι δεν είναι. Απ’ όλα τα ορατά δημιουργήματα μόνο αυτός προσεύχεται στον Θεό, απόλαυσε αποκαλύψεις του Θεού (λέει παρακάτω ο Χρυσόστομος ότι όλα στο Σύμπαν έγιναν για τον άνθρωπο. Πόσοι σήμερα στην Ελλάδα αντέχουν να το ακούσουν αυτό ;).

Για τον άνθρωπο δόθηκε ο νόμος (επί Μωυσή), γι αυτόν ο παράδεισος, γι αυτόν ο κατακλυσμός. Καθόσον και αυτό είναι μέγιστο είδος τιμής, το να διορθώνει αυτόν και με την ευεργεσία και με την τιμωρία. Και αυτή η μέλλουσα κρίση που θα γίνει, εξ αιτίας της τιμής προς τον άνθρωπο γίνεται (μήπως και ο θάνατος δεν είναι μεγάλη ευεργεσία του Θεού ; πέστε μου ειλικρινά, όπως είναι η ζωή μας, υπάρχει κανένας που δεν θα ήθελε να πεθάνει ποτέ ;).

Όλα αυτά λοιπόν σκεπτόμενος ο προφήτης εύλογα συγκρίνει με τα άλογα ζώα τους ανθρώπους που παρέδωσαν στην κακία την τόσο μεγάλη ευγένεια και έτρεξαν προς τα πάθη εκείνων (δυστυχώς συχνά οι άνθρωποι γινόμαστε και από τα ζώα χειρότεροι).

Και αλλού άλλος σοφός για να δείξει χειρότερο κι από τα μυρμήγκια τον νωθρό και τεμπέλη που καταστρέφεται από την αργία του, εκεί (στα μυρμήγκια) τον στέλνει για να μάθει να φιλοπονεί … τέτοια είναι η κακία. Τον τόσο σπουδαίο και ανώτερο και τόσα βασιλικά γνωρίσματα έχοντα (τον άνθρωπο), τον κατεβάζει στο χαμηλότερο γένος των ζώων … τι είναι πιο ανόητο από τον άνθρωπο, που άσκοπα και μάταια και για κακό του κεφαλιού του τρέχει σ’ όλο τον κόσμο και μαζεύει άπειρα χρήματα, όχι για τον εαυτό του, αλλά για άλλους που δεν τους γνωρίζει, πολλές φορές και για τους εχθρούς του ; (ο καημένος ο Ωνάσης τελικά τι κέρδισε με τόσα χρήματα που μάζεψε ;).

«αὕτη ἡ ὁδὸς αὐτῶν σκάνδαλον αὐτοῖς, καὶ μετὰ ταῦτα ἐν τῷ στόματι αὐτῶν εὐδοκήσουσι». Πες μου ποια είναι αυτή η οδός ; Η φροντίδα για τέτοια, η ματαιοπονία, η μεγάλη μανία για χρήματα, η ακόρεστη μέθη της δόξας. Αυτός ο τρόπος ζωής τους δεν είναι μικρό σκάνδαλο, δεν είναι μικρό εμπόδιο, ούτε μικρό κώλυμα για την εργασία της αρετής (που να δεις Χρυσόστομε ο τρόπος σήμερα της δικής μας ζωής πόσο μάς εμποδίζει ν’ ασκήσουμε την αρετή !).

Τέτοιο είναι η αμαρτία. Πριν να πραχθεί κρύβει την βρωμερή όψη της, με την μέθη της ηδονής καλύπτει την βδελυρότητά της, όταν όμως διαπραχθεί και η επιθυμία της ηδονής λίγο υποχωρήσει, και έλθει ο έλεγχος της συνείδησης και μαστιγώνει τους γυμνούς λογισμούς, τότε κυρίως φαίνεται το βλαβερό της αμαρτίας … (αν όμως αντί να γίνουν αυτά, μετά καυχιούνται για την αμαρτία τους κι από πάνω) επειδή από μόνοι τους τα κάμνουν ακόμα χειρότερα, αναλαμβάνει ο Θεός (να τους συνεφέρει).

Όπως αυτοί που κατακρίνουν τους εαυτούς τους για τ’ αμαρτήματά τους, προλαβαίνουν και αποκρούουν την καταδικαστική απόφαση του Θεού, έτσι και αυτοί που νοσούν αμετανόητα και επιμένουν ν’ αμαρτάνουν χωρίς να κατηγορούν τον εαυτό τους, θα φέρουν πάνω τους με σφοδρότητα την τιμωρία του Θεού. Γι αυτό πρόσθεσε «ὡς πρόβατα ἐν ᾅδῃ ἔθεντο, θάνατος ποιμανεῖ αὐτούς». Με το «πρόβατα» εννοεί όσο εύκολα σφάζονται τα πρόβατα, τόσο εύκολα, σύντομα, κι αυτοί θα εξολοθρευτούν και θα εξαφανιστούν (κι ας φαίνονται τώρα να καμαρώνουν για τις αμαρτίες τους. Το βράδυ που ψηφίστηκε ο νόμος για τον αντίχριστο γάμο, το πανηγύρισαν στην ταβέρνα με την πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας).

Επειδή είπε πρόβατα, έδειξε και τον ποιμένα τους. Ποιος είναι αυτός ; το φαρμακερό σκουλήκι, το ατελείωτο σκοτάδι, τα άλυτα δεσμά, το τρίξιμο των οδόντων. Βλέπε αυτούς πως τιμωρούνται από παντού. Στην ζωή αυτή εμποδίστηκαν ν’ ασκήσουν την αρετή, έγιναν δούλοι και αιχμάλωτοι της κακίας, κουράστηκαν άδικα και ανόητα. Πέθαναν άσκοπα και όπως έτυχε. Και μετά τον θάνατο θα βρίσκονται στην αιώνια απώλεια.

«καὶ κατακυριεύσουσιν αὐτῶν οἱ εὐθεῖς τὸ πρωΐ,». Δείχνει την αδυναμία τους (αυτών που συζούν με την κακία), την ευτέλεια, το ευκαταφρόνητο, και ότι κι αν είναι πάμπλουτοι και έχουν εξουσίες, βρίσκονται υπό την εξουσία αυτών που ασκούν την αρετή. Τέτοια είναι η φύση των πραγμάτων, η κακία να είναι δούλη της αρετής και να την τρέμει και να την φοβάται, ακόμα κι αν φαίνεται δυνατή η κακία και την υποστηρίζουν πολλοί, και η αρετή δεν έχει κανένα υπέρ της (φυσικό δεν είναι, αφού η αρετή έχει υπέρ της τον Θεό. Ποιος μάς φταίει που δεν ζούμε αυτή την πραγματικότητα ; ο εαυτός μας και κανείς άλλος).