Ψυχωφέλιμα 7 ( απο το Συνέδριο Ορθοδοξία και Φυσικές Επιστήμες - Κρήτη 1998 )

Η αντίθεση και κατά συνέπεια σύγκρουση Πίστης και Επιστήμης συνιστά κατά τον π. Γ.Μεταλληνό πρόβλημα μεν για την δυτική ( φραγκολατινική) σκέψη και ψευδοπρόβλημα για την ορθόδοξη πατερική παράδοση, Επισημαίνει δε τη μέσω του Διαφωτισμού μεταφορά του προβλήματος στην «καθ’ ημάς Ανατολή».

Η ευδαιμονία θα αποβεί το βασικό αίτημα του Ευρωπαίου ανθρώπου, θεμελιωμένη θεολογικά στη σχολαστική θεολογία του Μεσσαίωνα.

Η απόρριψη της πίστεως είναι ελαφρύτερη από τη διαστρέβλωσή της.

Πίστη είναι η γνώση του Ακτίστου και Επιστήμη είναι η γνώση του κτιστού.

Μέθοδος της θείας σοφίας είναι η καρδιακή επικοινωνία του ανθρώπου με το Άκτιστο (καρδιά). Μέθοδος της ενδοκοσμικής σοφίας είναι η επιστήμη (λογικό – μυαλό).

Η μέθοδος του ησυχασμού ως θεραπευτικής αγωγής είναι καθαρά επιστημονική – θετική. Γι’ αυτό και η Θεολογία υπό τις ορθές προϋποθέσεις ανήκει στις θετικές επιστήμες.

Γι’ αυτό ελέχθη ότι η Ορθοδοξία είναι κάτι αντίστοιχο προς τις θετικές επιστήμες. Διότι και σ’ αυτήν η προτεραιότητα δε δίνεται στα κείμενα – βιβλία, αλλά στην παρατήρηση και στο πείραμα.

Οι Άγιοι γίνονται ερμηνευτές αυθεντικοί της Γραφής (δηλαδή των εμπειριών των Προφητών και Αποστόλων) διότι είναι εξ ίσου με αυτούς «θεόπνευστοι», μέτοχοι των ιδίων με αυτούς εμπειριών. Το ίδιο και στον χώρο της επιστήμης, μόνο ο ειδικός κατανοεί τις έρευνες άλλων ειδικών του ιδίου χώρου.

Το δόγμα ανήκει σε άλλη σφαίρα, είναι υπέρλογο, επιστημονικό στα όρια μιας άλλης γνώσεως.Η χρήση του δόγματος στην ενδοκοσμική γνώση οδηγεί στην μεταβολή της Επιστήμης σε Μεταφυσική, ενώ η χρήση της λογικής στον χώρο της πίστεως αποδεικνύει την αδυναμία και σχετικότητά της.

Η αναγνώριση των ορίων των δύο γνώσεων (κτιστού και Ακτίστου) και η χρήση των κατάλληλων για την κάθε μια απ’ αυτές οργάνων είναι στοιχεία της πατερικής Ορθοδοξίας.

Ο ησυχασμός των Κολλυβάδων είναι εμπειρικός – επιστημονικός. Ορθός λόγος για τον Άγιο Νικόδημο είναι ο εμπειρικός λόγος.

Η πνευματική θέα του Θεού και των όντων μέσα από Αυτόν περιστέλλει την αισθητή θέα των όντων. Το άθροισμα των δύο για κάθε πρόσωπο είναι σταθερό.

Όταν το ανθρώπινο πρόσωπο δεν διατίθεται να καταβάλλει το υπαρξιακό τίμημα για την επίτευξη ή διατήρηση της αγιότητας, πέφτει σε μια συμβατικότερη κατάσταση μικρότερης υπαρξιακής εντάσεως.

Η αγιότητα είναι καρπός μακρόχρονης εμπειρίας, μαθητείας σε κάποιο γνώστη της οδού.

Η αγιότητα στη Δύση αποκτά αποκλειστικά ηθικό χαρακτήρα που σταδιακά γίνεται άκαμπτος, τελικά σκληρός και καθώς δεν αρδεύεται από την εμπειρία της Θείας Χάριτος, γίνεται αβάστακτος, τυραννικός για τον άνθρωπο.

Η επιστημονική γνώση των όντων όσο πλήρης και να είναι, δεν είναι αληθινή, παρά μόνο αν τρέφεται από την προσευχή και θεμελιώνεται στην ασκητική προσπάθεια για την τήρηση των εντολών του Θεού.

Η επιστήμη είναι χρήσιμη και ωφέλιμη στη ζωή μας, αλλά δεν οδηγεί στην αλήθεια. Η επιστήμη δεν μπορεί να γνωρίσει την αλήθεια των όντων όσο και να προοδεύσει.

 Το γεγονός ότι ο πολιτισμός μας εξασφαλίζει την επιβίωση, καθόλου δεν σημαίνει ότι μας προσφέρει την οντολογική αλήθεια για τον κόσμο, τον άνθρωπο και τον Θεό.

Η αποτυχία και η άρνηση να ζει κανείς σύμφωνα με τις καθαρτήριες εντολές, δημιουργεί αλλοίωση στην εσωτερική δομή του.

Είναι απρόσιτη και αμέθεκτη για τον άνθρωπο η ουσία του Θεού, αλλά «οι καθαροί τη καρδία» μετέχουν στις άκτιστες ενέργειες, αγιάζονται και θεώνονται. Σ’ αυτούς αποκαλύπτεται, χάριτι Θεού, ο ορατός και αόρατος κόσμος, όπως πράγματι είναι.

Η αγαθή προαίρεση και η ελάχιστη, έστω και μικρή, κλίση προς το αγαθό, αποτελούν τη βάση δια της οποίας ο άνθρωπος σώζεται και ξεπερνά τη φθορά οδηγούμενος στο βίο της αγιότητας.

Πρέπει οι επιστήμονες να είναι προσεκτικοί. Αν δεν είναι σίγουροι, να μην εγγυώνται για το αποτέλεσμα.

Δεν έχει καμία σχέση η αθεΐα με την επιστήμη. Αιτία της αθεΐας είναι η προκατάληψη και η φιλοδοξία που εκφράζεται με το να θέλουμε να λέμε πρωτότυπα κι ας είναι ανόητα.