Σταχυολογήματα από την σοφία του Χρυσοστόμου (Τόμος 6ος - Μέρος 26)

 

 

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ 110^ο ΨΑΛΜΟ (συνέχεια και τέλος)

 

«λύτρωσιν ἀπέστειλε τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἐνετείλατο εἰς τὸν αἰῶνα διαθήκην αὐτοῦ». Εδώ εννοεί την Καινή Διαθήκη, επειδή μίλησε για εντολή και νόμο (Παλαιά Διαθήκη) που παραβιάστηκε και προκάλεσε οργή … αλλ’ όμως όχι απλώς λύτρωση (δια του Χριστού) αλλά μετά την λύτρωση και νόμος για να παρουσιάσουμε τρόπο ζωής αντάξιο της χάριτος.

«ἅγιον καὶ φοβερὸν τὸ ὄνομα αὐτοῦ». Λέει τα λόγια αυτά ο Δαβίδ επειδή κατανόησε όλα που διακηρύσσουν την φροντίδα του Θεού, την πρόνοια, στην Παλαιά, στην Καινή, την μέσω των έργων, την μέσω των εντολών, την μέσω των θαυμάτων, την μέσω των τεραστίων, πλημυρισμένος από ενθουσιασμό και έκπληξη από την μεγαλοσύνη του, τελειώνει τον λόγο του με ύμνο … αν δε το όνομα (του Θεού) πόσο περισσότερο η ουσία ; … αν δε είναι άγιο, άγια χρειάζεται στόματα προς υμνολογία, άγια και καθαρά.  

«ἀρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου». Επειδή είπε (ο Δαβίδ) τόσα και μεγάλα για τον Δεσπότη της οικουμένης, και κυριεύθηκε από τόση έκπληξη, προσθέτει στην συνέχεια αυτό ότι ο φοβούμενος αυτόν αποκτά όλη την σοφία και γίνεται συνετός. «σύνεσις δὲ ἀγαθὴ πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτήν». Δεν αρκεί μόνο η πίστη, αν δεν υπάρχει και τρόπος ζωής που να είναι σε συμφωνία με την πίστη … σοφία δεν ονομάζει αυτήν στα λόγια, αλλά στον ορθό τρόπο ζωής. Ο φόβος του Θεού φονεύει την πονηρία, φυτεύει την αρετή, προετοιμάζει την περιφρόνηση των παρόντων και την ανύψωση της ψυχής προς τα επουράνια … είπε σύνεση αγαθή επειδή υπάρχει και σύνεση πονηρή (δεν λέμε «για το κακό του κόβει, αλλά όχι για κάτι καλό»).

«ἡ αἴνεσις αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος». Διότι είναι αθάνατος ο Θεός και είναι καθ’ εαυτόν άξιος πολύ μεγάλης δοξολογίας. Άξιος δοξολογίας και όταν κατανοήσεις την μεγαλοσύνη του και όλα τα άλλα. Άξιος και εξ αιτίας των έργων του, όταν διαπιστώσεις την σοφία του μέσα από τα δημιουργήματά του. Αυτά τα λέει (ο Δαβίδ) για να προτρέψει σε ευχαριστία και να δείξει ότι δεν αξίζουν καμία συγχώρεση αυτοί που δυσανασχετούν για όσα έγιναν (άρα δεν κάνουμε καλά όσοι γκρινιάζουμε συνέχεια, επειδή οτιδήποτε μα οτιδήποτε μάς τυχαίνει ακόμα κι από φταίξιμο δικό μας, είναι ευεργεσία από τον Θεό κι ας μην μπορούμε τώρα να το καταλάβουμε).

  ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ 111^ο ΨΑΛΜΟ

«ΜΑΚΑΡΙΟΣ ἀνὴρ ὁ φοβούμενος τὸν Κύριον». Πολύ μου φαίνεται ότι το τέλος του προηγούμενου ψαλμού συνδέεται στενά με την αρχή αυτού του ψαλμού και σαν να είναι ένα σώμα. Και στα δύο με άλλα λόγια αλλά με τα ίδια νοήματα διδάσκει τον φόβο του Θεού. Εκεί ονόμασε σοφό αυτόν που έχει τον φόβο του Θεού, εδώ τον ονομάζει μακάριο. Και πράγματι όλα τ’ άλλα είναι ματαιότητα και σκιά, ο πλούτος, η εξουσία, η ωραιότητα του σώματος, τα πολλά χρήματα … και όπως πριν για να δείξει ότι πρέπει να συνοδεύεται και από ορθό τρόπο ζωής πρόσθεσε «σύνεσις δὲ ἀγαθὴ πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτήν», έτσι κι εδώ προσθέτει «ἐν ταῖς ἐντολαῖς αὐτοῦ θελήσει σφόδρα».

Και δεν είπε «ποιήσει» αλλά «θελήσει» επιζητώντας κάτι παραπάνω. Το να εκτελεί τις εντολές με προθυμία, το να είναι σφοδροί εραστές αυτών, το ν’ αδημονεί να τις εφαρμόσει, το να τις αγαπά όχι για τον μισθό που θα πάρει αλλά για τον Θεό που τις όρισε, το ν’ ασκεί με ηδονή την αρετή, όχι για τον φόβο της κόλασης ούτε για την υπόσχεση της βασιλείας, αλλά για τον νομοθετήσαντα (δηλαδή όταν εφαρμόζουμε τις εντολές υποχρεωτικά απλώς είμαστε «ξενέρωτοι» όπως και μας κατηγορούν συχνά οι εκτός της Εκκλησίας) … τα ίδια επιζητεί και ο Παύλος όταν λέει, με όση επιθυμία επιδιώκατε την κακία, αν και δεν έχει καμιά αμοιβή αλλά μάλλον κόλαση και τιμωρία, με τόση επιθυμία να επιδιώκετε την αρετή.

Ο έρωτας προς τον νομοθέτη κάμνει τον νόμο ευχάριστο, κι ας φαίνεται ότι έχει κάποια δυσκολία … αν εκείνα (τις ταλαιπωρίες για την αμαρτία) δέχονται με ευχαρίστηση, πως πολύ περισσότερο τις εντολές του Θεού, τις σωτηριώδεις και γεμάτες δόξα, και μας παρέχουν πολλή φιλοσοφία, και κάμνουν την ψυχή καλύτερη, πρέπει να δέχονται με πολλή ευχαρίστηση και να νομίζουν ότι δεν υπάρχει τίποτα δύσκολο σ’ αυτές ; Συνήθως η δυσκολία προέρχεται όχι από την φύση των εντολών, αλλά από την αδιαφορία των πολλών (το ίδιο ισχύει και στο σχολείο, οι μαθητές που αδιαφορούν για τα μαθήματα ισχυρίζονται ότι είναι δύσκολα).

Και για να μάθεις πως έτσι είναι τα πράγματα και η νωθρότητα των πολλών και τα εύκολα τα κάμνει δύσκολα, ενώ η προθυμία κάμνει και τα δύσκολα εύκολα, σκέψου ότι ενώ απολάμβαναν το μάννα οι Ιουδαίοι δυσανασχετούσαν κι ευχόντουσαν να πεθάνουν, ενώ ο Παύλος ενώ πάλευε με την πείνα χαιρόταν και σκιρτούσε … η αρετή και πριν από τα μέλλοντα αγαθά έχει μέσα της τις αμοιβές. Επειδή όταν δεν μοιχεύεις ούτε φονεύεις σκέψου πόση ηδονή απολαμβάνεις, αφού δεν ελέγχεσαι από την συνείδησή σου, ούτε ντρέπεσαι τους δικούς σου και τους βλέπεις όλους με καθαρά μάτια. Δεν είναι έτσι ο μοιχός, αλλά τρέμει και φοβάται όλους ακόμα και την σκιά του (γι αυτό είμαστε σήμερα τόσο φοβισμένοι οι Έλληνες, επειδή από την απροσεξία μας στην καρδιά είμαστε μοιχοί). Παρόμοια ο πλεονέκτης και ο φθονερός.